Historia |

HISTORIA I KALENDARIUM NASZEJ SZKOŁY

Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych im. Stanisława Wyspiańskiego w Jeleniej Górze to szkoła z bogatymi tradycjami, które nawiązują do wspaniałego okresu rozwoju sztuki snycerskiej i pamiątkarskiej, która obecna była w regionie jeleniogórskim już od XVIII wieku. W 1902 roku, w celu zachowania i pielęgnowania tego dziedzictwa, otwarto w Cieplicach państwową zawodową Szkołę Snycerstwa (Die Holzchnitzschule in Bad Warmbrum). Szkoła mieściła się w obecnym budynku głównym Zespołu Szkół Rzemiosł Artystycznych przy ulicy Cieplickiej 34.

Od początku istnienia szkoła w Cieplicach przeszła wiele przemian związanych głównie z uwarunkowaniami historycznymi. Jej sukcesem, w trakcie ponad 120-letniego funkcjonowania, jest wykształcenie wielu wybitnych artystów oraz rzemieślników regionu karkonoskiego i symboliczne połączenie przeszłości ze współczesnością.

Obecnie Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych tworzą: Liceum Sztuk Plastycznych (specjalizacje: szkło artystyczne i snycerstwo) oraz technika o specjalnościach: technik technologii drewna, technik informatyk, technik reklamy, technik przemysłu mody, technik fotografii i multimediów oraz technik stylista. W każdym z kierunków kształcenia przejawia się artystyczny duch szkoły.

POWSTANIE SZKOŁY SNYCERSTWA

Inicjatywa powstania szkoły snycerskiej pochodziła od Hugo Seidela – przewodniczącego Towarzystwa Karkonoskiego (Riesengebirgsverein), który widział potrzebę wspierania ginących zawodów związanych z obróbką drewna, ocalenia dawnych technik i charakterystyki rękodzielnictwa regionu karkonoskiego. Seidlerowi – jako posłowi do Landtagu – udało się zainteresować projektem Ministerstwo Handlu, któremu podlegało szkolnictwo zawodowe w Prusach. Na polecenie ministra handlu sprawę zasadności powstania szkoły snycerskiej miał zbadać profesor Christian Hermann Walde – dyrektor Niemieckiej Szkoły Zawodowej Tokarzy i Snycerzy w Lipsku. Jego sprawozdanie z końca 1898 roku potwierdziło silne zakorzenienie snycerstwa i przemysłu drzewnego w rejonie jeleniogórskim i potrzebę utworzenia snycerskiej szkoły zawodowej jako kontynuacji ludowej tradycji i wsparcia gospodarności tutejszych mieszkańców. Decyzja o powstaniu szkoły w Cieplicach została usankcjonowana została 1899 roku, a jej projekt wykonał architekt Theodor Hülssner z Lipska. Trwające dwa lata prace budowlane prowadził i nadzorował mistrz budowlany Walter z Jeleniej Góry.

Pieniądze na budowę szkoły pochodziły ze spadku po Alfredzie Adamie von Bruce, który w swoim testamencie zapisał gminie część swojego majątku z przeznaczeniem na utworzenie szkoły snycerskiej w Cieplicach – na wzór szkoły rzeźbiarskiej w Berchtesgaden. Decyzja fundatora była efektem licznych podróży i obserwacji von Bruce’a, który dostrzegł wartość profesjonalnego szkolenia dla snycerzy, pracujących metodą chałupniczą. Szkoła w Cieplicach powstała na działce należącej do darczyńcy, a kapitał z utworzonej fundacji został przeznaczony na jej budowę i wyposażenie. Pozostałe środki finansowania pochodziły m.in. od hrabiego Friedricha Schaffgotscha, a stałą subwencję finansową na funkcjonowanie szkoły przeznaczył rząd niemiecki.

DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY W LATACH 1902 – 1945

7 listopada 1902 roku miało miejsce uroczyste otwarcie Szkoły Zawodowej Snycerstwa Fundacji Bruce’a w Cieplicach. Jej pierwszym dyrektorem został profesor Christian Hermann Walde, były dyrektor Niemieckiej Szkoły Zawodowej Tokarzy i Snycerzy w Lipsku. Po śmierci Waldego w latach 1907 – 1912 funkcję dyrektora szkoły pełnił rzeźbiarz Kieser – nauczyciel ze Szkoły Rzemiosła i Rzemiosła Artystycznego w Krefeld. W tym czasie uczniowie szkoły realizowali kilka ważnych artystycznie zleceń tj. wykonanie ambony w Kościele Najświętszej Marii Panny w Legnicy, ambony i ołtarza do ewangelickiego kościoła św. Łazarza w Poznaniu oraz ołtarza do kościoła Pamięci Cesarza Fryderyka (obecnie św. Jacka) w Legnicy. Kolejnym dyrektorem szkoły snycerskiej w Cieplicach został rzeźbiarz Fritz Hüllweck. Za jego kadencji dyrektorskiej (w latach 1912 – 1922) uczniowie szkoły brali udział w wielu artystycznych przedsięwzięciach były to m.in. takie zlecenia jak wykonanie rzeźb 12 apostołów do Złotej Sali ratusza w Poznaniu oraz wykonanie ołtarza do kościoła w Polanicy Zdroju. W okresie I wojny światowej szkoła angażowała się w prace związane z projektowaniem cmentarzy wojskowych, pomników, nagrobków i krzyży, upamiętniających poległych żołnierzy.

W 1922 roku, dyrektorem szkoły został roku prof. Cirillo dell’ Antonio, wybitny artysta, zatrudniony szkole od 1904 roku jako nauczyciel snycerstwa postaci i rzeźbiarz. Cirillo dell’Antonio był autorem wielu prac rzeźbiarskich m.in. popiersia Hugo Seidela (z okazji jego osiemdziesiątych urodzin) oraz szopki bożonarodzeniowej do kościoła katolickiego w Cieplicach, nawiązującej do tradycji snycerki tyrolskiej. Działalność artystyczna rzeźbiarza związana była z rodzącym się na początku XX w. ruchem odnowy rzeźby katolickiej, charakteryzującym się powrotem do wypieranego przez seryjną produkcję rękodzieła, wyraźnym eksponowaniem drewna (bez zaprawy kredowej i polichromii) oraz popularyzacją tradycyjnych typów przedstawień religijnych. Pod jego artystycznym nadzorem uczniowie szkoły wykonali ozdobną balustradę w rauszu w Jeleniej Górze oraz 13 płaskorzeźb ozdabiających Salę Rajców. Od 1924 roku Cirillo dell’Antonio był członkiem Zarządu Śląskiego Związku Chałupników i dzięki tej funkcji mógł pozyskiwać dla szkoły wiele zleceń, opanowując część rynku pamiątkarskiego w Niemczech i Czechach. W 1940 roku Cirillo dell’Antonio przeszedł na emeryturę i na stanowisku dyrektora zastąpił go (w latach 1940 – 1944) Kurt Aschauer. Ostatnim dyrektorem Szkoły Snycerstwa W Cieplicach był Ernst Rülke. Szkoła została opuszczona w 1945 roku. Pozostało w niej całe wyposażenie: maszyny w warsztatach szkolnych, pomoce naukowe oraz prace wykonane przez nauczycieli i uczniów. W lutym 1946 roku przejęły ją władze polskie.

KALENDARIUM I DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY PO 1945 ROKU

20 lutego 1946 – objęcie budynku szkoły przez Edmunda Srokę i Ignacego Zeznańskiego;

27 września 1946 – na bazie niemieckiej Szkoły Snycerstwa otwarto Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego i Gimnazjum Stolarsko-Rzeźbiarskie;

1946 – 1948 Edmund Sroka pierwszym dyrektorem szkoły;

1948-1949 – Franciszek Hard dyrektorem szkoły;

1949 – otworzono Liceum I i II stopnia;

1949-1950 – Stanisław Stolarczyk dyrektorem szkoły;

1950 – szkołę przejęło Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, utworzono Technikum Przemysłu Drzewnego, a nieco później Zasadniczą Szkołę Drzewną,

1950 – 1951 Jan Stankiewicz dyrektorem szkoły;

1951-1952 Tadeusz Sumik dyrektorem szkoły;

1953-1954 Aleksander Maczkowski dyrektorem szkoły;

1954-1955 Aleksander Kołek dyrektorem szkoły;

1955 – przywrócono zajęcia w dziale rzeźbiarsko-snycerskim , wprowadzono do programów kształcenia nowe kierunki, takie jak: galanteria drzewna, tapicerstwo;

1955-1957 – Stefan Tarnawski dyrektorem szkoły;

1957 – szkołę przejmuje Ministerstwo Oświaty, funkcjonuje Zasadnicza Szkoła Zawodowa;

1957-1960 – Michał Serafin dyrektorem szkoły;

1959 roku – wprowadzono nowy kierunek: tkactwo tkanin dekoracyjnych

1960-1976 – Zbigniew Walewski dyrektorem szkoły. Budowa warsztatów szkolnych, służących praktycznej nauce zawodu. Powstanie nowych kierunków: zdobnik szkła i hutnik szkła;

1965 – Zasadnicza Szkoła nr 5 w Cieplicach (działy: rzeźbiarsko-snycerski, stolarstwo, tkacki i tapicerski)

1965-1966 – zmiana nazwy na Szkołę Rzemiosł Artystycznych;

lata 60-te XX w.- ukierunkowanie szkoły na: intarsję, rzeźby plenerowe, meble regionalne i meble śląskie, pamiątkarstwo, wyroby użytkowe, tkaniny dekoracyjne — gobeliny i kobierce;

1968 – wybudowanie warsztatów szkoleniowo-produkcyjnych o pow. 3.000 m2 – 380 stan. rob. Równocześnie wyposażono obiekt w nowe maszyny i urządzenia;

1969 – powstaje nowy kierunek kształcenia – zdobnik kryształów i formowacz szkła;

1971 – utworzenie Technikum Przemysłu Meblowego;

KALENDARIUM I DZIAŁALNOŚĆ ZESPOŁU SZKÓŁ RZEMIOSŁ ARTYSTYCZNYCH

1975 – powstaje Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych, w skład którego wchodzą: Szkoła Rzemiosł Artystycznych, Technikum Przemysłu Meblowego, Szklarskiego, Tkackiego dla Pracujących.

1976-1997 – Władysław Kuc dyrektorem szkoły.

1978 – podpisanie umów patronackich z resortami: Przemysłu Drzewnego, Przemysłu Szklarskiego i Przemysłu Włókienniczego. Szkoła kształci absolwentów dla zakładów pracy w regionie południowo-zachodnim. W zamian otrzymuje nowe maszyny i urządzenia do przemysłu (głównie importowane).

1979 – wybudowano stadion szkolny wraz z boiskami sportowymi do koszykówki i piłki siatkowej oraz urządzono park szkolny

1979 – utworzono Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych

pierwsza szkoła plastyczna w mieście i regionie.
początkowo siedzibą szkoły były obiekty i baza warsztatowa Zespołu Szkół Rzemiosł Artystycznych przy ul. Cieplickiej 34 w Jeleniej Górze.
pierwsi absolwenci ukończyli naukę w roku 1984 (24 osoby);
młodzież kształciła się w pięcioletnim cyklu nauczania o specjalności: formy użytkowe z drewna i szkła oraz meblarstwo artystyczne. Z czasem szkło stało się materiałem głównym do realizacji form dekoracyjno-użytkowych, a specjalizacja przybrała nazwę „szkło artystyczne”. W taki oto sposób liceum stało się kontynuatorem bogatych tradycji szklarskich i snycerskich regionu.
z czasem baza szkoły powiększyła się o pracownie malarstwa i rzeźby przy ulicy Jagiellońskiej 24;
w roku 1994 liceum otrzymało nowe pracownie sztuki – rzeźby, malarstwa, liternictwa – w budynku byłego internatu przy ulicy Cervi 5;
w 1998 r. na poddaszu utworzono galerię prac uczniów. W tym też roku również w miejsce meblarstwa artystycznego wprowadzono snycerstwo;
w roku 1999 – w wyniku reformy edukacyjnej – liceum przeszło na czteroletni cykl kształcenia na podbudowie gimnazjum. Nauczane specjalności to snycerstwo, szkło artystyczne i witraż.
od roku 2008 – liceum posiada piec do topienia szkła, co daje uczniom możliwość realizacji własnych projektów w dziedzinie szkła artystycznego.
rok 2010 Liceum Plastyczne weszło w skład Zespołu Szkół Rzemiosł Artystycznych.

1992- powstaje nowy kierunek kształcenia – konserwator mebli i wnętrz oraz Średnie Studium Zawodowe (3-letnie)

1993 – wyróżnienie Szkoły nagrodą przez Sejm RP za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze;

1993 – rozbudowa internatu na 140 miejsc oraz budowa biologicznej oczyszczalni ścieków;

1994 – podłączenie 8 budynków szkolnych do magistrali ciepłowniczej;

1995 – nadanie szkole imienia Stanisława Wyspiańskiego oraz organizacja I Zjazdu Absolwentów ;

1995 – Liceum Plastyczne uzyskało własny budynek;

1996 – utworzono Liceum Ogólnokształcące ;

1997-2007 Tadeusz Kowaleczko dyrektorem szkoły ;

2000 – w Zespole Szkół Rzemiosł Artystycznych utworzono trzyletnie gimnazjum (zlikwidowane w ramach reformy szkolnej w 2019 r.);

2002 – na bazie Liceum Zawodowego utworzono Liceum Profilowane o kierunkach: socjalnym, usługowo- gospodarczym i zarządzania informacją.

2007-2010 Małgorzata Kasztelan dyrektorem szkoły;

2010 – 2018 Bogdan Helik dyrektorem szkoły;

2018 – obecnie Anna Szydłowska – Robak dyrektorem szkoły;

2018/2019 – zakończono termomodernizację w ramach zadania „Termomodernizacja budynków oświatowych Miasta Jelenia Góra – Etap I”. Zakres robót budowlanych objął w szczególności: wykonanie tynku termoizolacyjnego, docieplenie ścian i stropu pod dachem, wykonanie renowacji drzwi zabytkowych, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, wymianę wewnętrznej instalacji c. o. wraz z grzejnikami, wymianę oświetlenia wewnętrznego w budynku na nowoczesny energooszczędny system oświetleniowy, wykonanie drenażu i przyłącza drenażu, malowanie pomieszczeń, wykonanie opaski żwirowej wokół budynków, wykonanie instalacji odgromowej.

2018/2019 – wprowadzono do kierunków technikum specjalizacje pozwalające, na pozyskanie dodatkowych umiejętności poszukiwanych na rynku pracy (technik informatyk – grafika komputerowa; technik organizacji reklamy – kampania reklamowa, reklama graficzna i multimedialna; technik fotografii i multimediów – fotografia i film reportażowy; technik technologii drewna – renowacja mebli, galanteria drzewna;

2019/2020 wprowadzono nowy kierunek kształcenia: technik przemysłu mody, który posiada bogato wyposażone pracownie zawodowe dofinansowane ze środków unijnych;

2022/2023 – wprowadzono nowy kierunek kształcenia zawodowego: technik stylista;

2023/2023 – projekt Erasmus+ dla uczniów Liceum Plastycznego:

2023/2024 – projekt Erasmus + dla uczniów techników;

Bibliografia/Internetowe materiały źródłowe

Firszt S., Szkoła Snycerstwa w Cieplicach 1902-1945, Jelenia Góra – Cieplice 2012; Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze.

Czaplicka A., Woźniak D., 2012: Jelenia Góra Cieplicka szkoła z wielkimi tradycjami. Rocznik Jeleniogórski, t. XLIV, s. 277-283.

https://www.jelonka.com/szkola-artystyczna-w-cieplicach-ma-120-lat-109732

https://polska-org.pl/547580,Jelenia_Gora,Zespol_Szkol_Rzemiosl_Artystycznych.html

https://www.jelonka.com/o-historii-cieplickiego-snycerstwa-w-muzeum-przyrodniczym-40890

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szko%C5%82a_Snycerska_w_Cieplicach

https://de.wikipedia.org/wiki/Christian_Hermann_Walde

https://www.muzeumkarkonoskie.pl/historia-muzeum/